شینه‌ها (Busbars) به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های انتقال و توزیع برق، نقشی حیاتی در اتصال الکتریکی و مدیریت جریان در تابلوهای برق، پست‌های الکتریکی و تجهیزات صنعتی ایفا می‌کنند. با پیشرفت فناوری و افزایش نیاز به سیستم‌های برقی کارآمدتر، ایمن‌تر و پایدارتر، شینه‌ها نیز دستخوش تحولات چشمگیری شده‌اند. این مقاله به بررسی روندهای نوظهور در طراحی شینه‌ها، مواد جدید مورد استفاده و تأثیر آن‌ها بر کارایی صنعت برق می‌پردازد.
در دنیای پیشرفته امروز، صنعت برق به‌عنوان ستون اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی، نقشی غیرقابل‌انکار دارد. با افزایش فشارهای زیست‌محیطی، محدودیت منابع طبیعی و نوسانات اقتصادی، استفاده از مواد سنتی مانند مس به شکل گذشته دیگر توجیه‌پذیر نیست. تولیدکنندگان جهانی با تمرکز بر استانداردهای مهندسی و پایداری، به طراحی محصولاتی روی آورده‌اند که کارایی بالا را با هزینه کمتر و اثرات زیست‌محیطی کاهش‌یافته ترکیب کنند. در این میان، جایگزینی فلز مس با آلیاژ برنج در قطعاتی مانند شینه‌های نول و ارت، ترمینال‌های توزیع و اتصالات جعبه فیوز، به یک روند استاندارد در صنعت برق تبدیل شده است. این تحول نه‌تنها پاسخ به چالش‌های اقتصادی است، بلکه گامی در جهت کاهش وابستگی به منابع کمیاب و بهبود ایمنی و دوام سیستم‌های برقی محسوب میشود.
در طراحی‌های الکتریکی، گاهی تصور میشود که شینه‌های نول و ارت باید کاملاً پوشانده شوند (فول‌کاور) تا از تماس تصادفی یا خطرات محیطی محافظت شوند. اما استاندارد IEC 60947-7-1 الزام سخت‌گیرانه‌ای برای پوشش کامل این شینه‌ها ندارد. دلیل این موضوع به اصول ایمنی الکتریکی، تعریف درجه حفاظت (IP)، و شرایط نصب در محیط‌های استاندارد برمی‌گردد.
استاندارد به جای تکیه بر پوشش کامل، بر رعایت فاصله‌های عایقی (Clearance و Creepage) و درجه حفاظت محیطی (IP) تأکید دارد. درجه حفاظت IP20 به این معناست که تجهیزات در برابر ورود اشیاء جامد با قطر بیش از ۱۲٫۵ میلی‌متر (مثل انگشت) محافظت شده‌اند، اما در برابر آب مقاومتی ندارند. این سطح حفاظت برای بسیاری از کاربردهای داخلی کافی است.
استاندارد IEC 60947-7-1 توسط کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (International Electrotechnical Commission) تدوین شده و به الزامات عمومی بلوک‌های ترمینال برای هادی‌های مسی اختصاص دارد. این استاندارد مشخصات و روش‌های آزمایشی را برای ترمینال‌هایی با سطح مقطع هادی از 0.2 تا 300 میلی‌متر مربع تعیین می‌کند که در تجهیزات الکتریکی با ولتاژ نامی تا 1000 ولت در جریان متناوب (AC) و 1500 ولت در جریان مستقیم (DC) به کار می‌روند. هدف اصلی این استاندارد،
شینه نول ریلی و شینه نول مسی هر دو ابزارهایی هستند که در تابلوهای برق برای اتصال و توزیع سیم‌های نول استفاده می‌شوند، اما از نظر طراحی، عملکرد، کاربرد و نحوه نصب تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. هر دو این محصولات سالیان متمادیست که در صنعت برق حضور داشته و بسته به نیاز پروژه ها مورد استفاده قرار گرفته اند. شینه نول ریلی که با عنوان Din Neutral Bars نیز در خارج از کشور شناخته میشود به تازگی مورد توجه تکنسین های برق در داخل کشور قرار گرفته است. در ادامه، این تفاوت‌ها به‌صورت جامع و با جزئیات توضیح داده میشود.
شینه ریلی نول یا ارت که در خارج از کشور با نام Din Neutral Terminal یا Din Earth Bar شناخته میشود از انواع ترمینال‌های الکتریکی است که در تابلوهای برق برای اتصال و انشعاب‌گیری سریع جریان نول (Neutral) و ارت (Earth) استفاده میشود. ترمینال‌های ریلی به‌طور کلی قطعاتی هستند که به‌منظور اتصال ایمن و منظم سیم‌ها در سیستم‌های الکتریکی طراحی شده‌اند و قابلیت نصب بر روی ریل‌های استاندارد (معمولاً ریل DIN) را دارند.
این مقاله با تمرکز بر نیازهای حرفه‌ای شما، به بررسی ترمینال‌های توزیع برای تابلوهای برق می‌پردازد.
در این مقاله به بررسی دلایل محبوبیت انواع شینه نول و ارت فانتزی, ریلی و ثابت میپردازیم. آیا شینه های فانتزی یا ریلی و ثابت امن هستند؟