شینه نول ریلی بخریم یا شینه نول مسی؟ بررسی معایب و مزایا

شینه نول ریلی و شینه نول مسی هر دو ابزارهایی هستند که در تابلوهای برق برای اتصال و توزیع سیم‌های نول استفاده می‌شوند، اما از نظر طراحی، عملکرد، کاربرد و نحوه نصب تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. هر دو این محصولات سالیان متمادیست که در صنعت برق حضور داشته و بسته به نیاز پروژه ها مورد استفاده قرار گرفته اند. شینه نول ریلی که با عنوان Din Neutral Bars نیز در خارج از کشور شناخته میشود به تازگی مورد توجه تکنسین های برق در داخل کشور قرار گرفته است. در ادامه، این تفاوت‌ها به‌صورت جامع و با جزئیات توضیح داده می‌شود.

یک قطعه مدولار است که روی ریل DIN (مانند TH35) نصب می‌شود.

از بدنه عایق (معمولاً پلاستیک پلی‌آمید یا پلی کربنات به رنگ آبی) و هادی فلزی رسانا (معمولاً آلیاژ برنج) تشکیل شده است. دارای پیچ یا گیره برای اتصال یک یا چند سیم به‌صورت جداگانه است.

یک تسمه یا نوار فلزی از جنس مس یا آلیاژ مسی است که به‌عنوان یک هادی مشترک عمل می‌کند. معمولاً به‌صورت یکپارچه و بدون عایق‌بندی کامل طراحی می‌شود (هرچند گاهی با روکش عایق عرضه می‌شود). دارای سوراخ‌ها یا پیچ‌هایی در طول خود است که امکان اتصال چندین سیم را به‌طور مستقیم فراهم می‌کند.

به‌صورت کشویی روی ریل DIN نصب می‌شود و با گیره فلزی یا پلاستیکی قفل می‌شود. نصب آن سریع و مدولار است و امکان جابجایی یا اضافه کردن ترمینال‌های دیگر را فراهم می‌کند. نیازی به اتصال مستقیم به بدنه تابلو ندارد و مستقل عمل می‌کند.

به‌صورت ثابت با پیچ یا پایه‌های عایق به بدنه تابلو یا سینی تابلو متصل می‌شود.

نصب آن نیاز به ابزار بیشتری (مثلاً آچار و پیچ‌گوشتی و پیچ خودکار) دارد و تغییر مکان یا اضافه کردن آن به‌راحتی ترمینال ریلی نیست.

ظرفیت جریان محدود به طراحی خاص هر ترمینال است (مثلاً 16A، 32A، 75Aیا 100A بسته به سایز).

برای جریان‌های بالا، باید از چندین ترمینال یا مدل‌های سنگین‌تر استفاده شود.

ظرفیت جریان بالاتری دارد و برای جریان‌های زیاد (مثلاً 200A تا چند صد آمپر) مناسب است، بسته به ضخامت و عرض شینه.

به دلیل سطح مقطع بزرگ‌تر، گرمای کمتری تولید می‌کند و بیشتر برای سیستم‌های با جریان و ولتاژ خیلی بالا مناسب است.

به دلیل طراحی مدولار، انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌توان تعداد ترمینال‌ها را بر اساس نیاز تنظیم کرد. سیم‌ها به‌صورت جداگانه و منظم به هر ترمینال متصل می‌شوند، که سازمان‌دهی و عیب‌یابی را آسان‌تر می‌کند. امکان استفاده از پل‌های اتصال (Jumper) برای اتصال چندین ترمینال به هم وجود دارد.

انعطاف‌پذیری کمتری دارد، زیرا طول و تعداد نقاط اتصال آن ثابت است و تغییر آن نیاز به تعویض شینه دارد. سیم‌ها به‌صورت گروهی به نقاط مشخص متصل می‌شوند، که ممکن است در تابلوهای شلوغ باعث به‌هم‌ریختگی شود.

در مدل های فول کاور شینه های تابلویی به دلیل بدنه عایق، خطر تماس تصادفی با قسمت‌های رسانا کمتر است. هر سیم به‌طور جداگانه محکم می‌شود، که احتمال شل شدن یا اتصال کوتاه را کاهش می‌دهد. در سری های عریان یا naked همچنین به صورت بدون کاور نیز ارایه میشوند که به شکل همان شینه های مسی سنتی هستند. برای اطلاعات بیشتر در مورد امنیت شینه های بدون کاور, مقاله “آیا شینه های نول یا ارت برنجی بدون کاور امن هستند؟” را مطالعه بفرمایید.

اگر بدون عایق باشد، خطر تماس الکتریکی یا اتصال کوتاه بیشتر است، مگر اینکه با پوشش عایق یا محافظ نصب شود. در صورت شل شدن پیچ‌ها، ممکن است اتصال ضعیف شده و گرما تولید کند.

شینه نول و ارت و برق ریلی بیشتر در تابلوهای برق فشار متوسط زیر 200 آمپر، سیستم‌های اتوماسیون، و پروژه‌های با تعداد اتصالات محدود استفاده می‌شود. مناسب برای محیط‌هایی که نیاز به نصب سریع و تغییرات مداوم دارند.

در تابلوهای برق بزرگ، سیستم‌های صنعتی، و توزیع برق با جریان بالای 200 آمپر (مثلاً تابلوهای اصلی یا MCC) کاربرد دارد.

به دلیل استفاده از آلیاژ هادی برنج و طراحی یکپارچه که نیازی به پایه جداگانه یا مقره ندارد, هزینه بسیار پایین تری نسبت به شینه های مسی دارد. همچنین با توجه به افزایش قیمت مس در سال 2025 (10,000 دلار به ازای هر تن و پیش‌بینی 15,000 دلار)، استفاده از برنج که بخشی از آن روی است، وابستگی به مس خالص را کاهش می‌دهد. روی به‌طور گسترده‌تری در دسترس است و قیمت پایدارتری دارد. این موضوع در شرایط نوسانات بازار مس، ثبات هزینه‌ها را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بهبود می‌بخشد.

هزینه اولیه شینه (به دلیل استفاده از مس خالص) بالاتر است و هزینه نصب و تجهیزات جانبی (مانند پایه عایق) هم به آن اضافه میگردد.

فضای کمتری اشغال می‌کند و به‌صورت عمودی روی ریل نصب می‌شود، که برای تابلوهای جمع‌وجور مناسب است.

فضای بیشتری نیاز دارد، زیرا به‌صورت افقی یا عمودی در تابلو نصب می‌شود و طول آن به تعداد اتصالات بستگی دارد.

ترمینال نول ریلی برای پروژه‌های تا 200 آمپر، نصب سریع، و محیط‌هایی که نیاز به سازمان‌دهی دقیق و انعطاف‌پذیری دارند مناسب است. شینه نول مسی برای سیستم‌های بزرگ‌تر با جریان بالای 200 آمپر و اتصال تعداد زیادی سیم به یک نقطه مشترک طراحی شده است. انتخاب بین این دو به نیاز پروژه (جریان، تعداد اتصالات، فضای موجود و بودجه) بستگی دارد. در بسیاری از تابلوها، ممکن است هر دو به‌صورت ترکیبی استفاده شوند؛ مثلاً شینه نول مسی به‌عنوان هادی اصلی و شینه های نول ریلی برای انشعاب‌گیری.